Aksjologiczne bieguny - Ważne, przeczytajcie do końca!

BOHATER NIE RÓWNA SIĘ AUTOR

Przez rozmowę jaka się wywiązała w tym małym czatowym okienku, poczułem się w obowiązku wyjaśnić pewną sprawę.

Zacznijmy od tego, że Magda, Anna, Natalia, Szymon, Marcin i inni bohaterowie to postacie fikcyjne, ale jednak ludzkie. Dlatego nie oczekujcie ode mnie, że ja będę tłumaczył ich zachowania i ich usprawiedliwiał, bo tworząc to opowiadanie, nie miałem na celu przekonywać was do takich zachowań jakie są w nim opisywane. Nie miałem na celu byście się zgadzali z każdym krokiem każdego, jednego bohatera, ani byście nawet każdy z jego kroków rozumieli.

Ludzie są różni, różnie myślą i różnie postępują. Niekiedy się z nimi zgadzamy, innymi razy nie. Niekiedy ich rozumiemy, a innymi nie. Jedno jest pewne – niektórych zachowań nie zrozumiemy nigdy, choć ktoś inny będzie szukał na nie usprawiedliwienia i doszukiwał się w nich logiki.

Podam bardzo obrazowy przykład matki zezwalającej na katowanie swoich pociech. Rozumiecie kobietę, która zezwala na to, by jej konkubent bił jej dzieci, nawet do nieprzytomności? Pewnie niejeden psycholog uważałby, że taka kobieta sama jest ofiarą, że jest pod wpływem tego mężczyzny, że powinna przysługiwać jej terapia i jeszcze potem start w nowe życie, by ją ludzie palcem nie wytykali. Inni uważaliby, że taką należy zamknąć na długie lata, albo nawet na dożywocie, jeszcze inni, że zabić, a jeszcze inni (tacy jak ja), że skazać ją na to samo co przeżywały jej własne dzieci.

Bohaterowie w moim opowiadaniu też są różni i na różne sposoby sami się skazują i sami się też wybraniają, dlatego tylko przedstawienie bohaterów było w narracji trzecioosobowej, a tak opowiadanie jest prowadzone w pierwszej osobie, by właśnie nikt mi nie zarzucił, że na przykład poglądy Szymka, to moje poglądy, na dodatek oparte na kłamstwie i nieprawdzie historycznej. Szymon uważa, że mężczyźni kiedyś mieli władze nad kobietami – ja też tak uważam i tego nie kryję. Sądzę, że tak było, pomimo że może nie miało to jakiegoś zapisu w prawie cywilnym, a kodeks karny obejmował możliwości sądzenia wyroków za przemoc fizyczną i psychiczną (nie wiem czy obejmował, czy też nie – nigdy w to nie wnikałem). Prawda jednak jest taka, że kobiety przysięgały mężczyznom posłuszeństwo i to przed ołtarzem, w Biblii też jest swoisty zapis o tym, że Adam będzie panował nad Ewą, no i historia jednak potwierdza, że kobiety bywały przez mężów bite, czasami nazywane to jest karceniem, czasami policzkiem, jeszcze innymi razy po prostu biciem czy maltretowaniem. Czy ci mężowie robili to zgodnie z prawem? Nie wiem, ale wydaje mi się, że ogólnie to większość społeczeństwa, dawała na to przyzwolenie, zwłaszcza, że to głównie mężczyźni byli wtedy przy sterach, bo to oni rządzili, a kobietki to nawet praw wyborczych nie miały. Szymon więc jakby usprawiedliwia, albo uwarunkowuje swoje postępowanie tym, że kiedyś tak było, a on jest staroświecki (tak na prosty rozum), ale to on to usprawiedliwia – bohater, nie autor, a czy wy kupujecie jego usprawiedliwienie, zgadzacie się z jego poglądami, czy też nie zgadzacie ale widzicie w tym logikę i go rozumiecie, to już nie moja sprawa, bo osądzacie postać, bohatera, Szymona, a nie mnie. Tak naprawdę nawet nie oceniacie mojej wiedzy historycznej, ani moich wiadomości o prawie jakie kiedyś obowiązywało, ale jego wiedzę i jego wiadomości, które on przekazuje, głównie Magdzie (liczcie się też z tym, że może blefować).

Wracając do bohaterów. Jeśli szukacie tutaj zawsze poprawnych zachowań, które każdy będzie w stanie zaakceptować i zrozumieć, to ja osobiście pokazuje wam drzwi, bo opowiadanie nie jest stworzone po to, by usprawiedliwiać pewne ludzkie zachowania, ani też po to by je tłumaczyć. Opowiadanie jest kontrowersyjne już w tym momencie, a będzie jeszcze gorzej – ostrzegam. I może się też tak zdarzyć, że zdania czytelników będą się rozbiegać, bo jesteśmy różni, mamy różne doświadczenia i różnie myślimy – to co dla jednego jest patologią, dla innego może być normą, a dla jeszcze innego rajem – zdawajmy sobie z tego sprawę.

Wracając do Magdy i Szymona. Ja osobiście nie uważam, że Szymon się nad Magdą znęca i piszę o tym głośno. Dodam też, że nie akceptuję tego co on robi, ale Magda się zgodziła. Wiedziała co robi i pomimo tego co się dzieje, i tego jak on ją traktuje to ona nie zgłasza chęci odejścia, dalej z nim sypia, dalej się o niego troszczy, dalej pozwala mu się obejmować – daje więc przyzwolenie i pokazuje, że nie ma nic przeciwko temu, by on ją bił. Mało tego – zgoda była też ustna, bo on podczas oświadczyn postawił sprawę jasno i wyjaśnił jak będzie wyglądało ich życie. Oczywiście Magda mogła wtedy się zgodzić, a teraz mogło jej się odwidzieć, bo każdy ma prawo do zmiany zdania, ale... czy gdyby mi na przykład odwidziała się wierność, to miałbym prawo tak po prostu skoczyć sobie w bok, czy wypadałoby poinformować żonę o moim nagłym zamiłowaniu do poligamii i dać jej szansę na to by nie być hańbioną zdradami męża, by mogła po prostu zadecydować, czy chce żyć ze mną mimo że nie będzie jedyna, czy woli odejść i dać mi wolną rękę – OD RAZU ZAZNACZAM, ŻE TO TYLKO PRZYKŁAD! Piję po prostu do tego, że jeśli Magdzie się odwidziały zasady na jakie się zgodziła na samym początku, to powinna usiąść i pogadać o tym z mężem i zadecydować, czy zmieniają coś razem, czy idą na jakiś kompromis, czy ona odchodzi, bo on nie ma zamiaru niczego zmieniać, a ona nie jest w stanie dłużej akceptować bicia. Oczywiście wielu z was może uważać inaczej niż ja. Może sądzić, że Szymon Magdę uzależnił i ona jest ofiarą, do której ktoś powinien wyciągnąć rękę i pokazać jej, że można żyć inaczej. Może też ktoś uważać, że Szymon nawet pomimo zgody Magdy, znęca się nad nią, bo nie ma prawa uderzyć żony wcale.

Myślę, że tutaj moglibyśmy się rozwodzić także na tematy klapsa wymierzonego w pupę dziecka, gdzie w prawie jest zakazany, a przez wielu ludzi wciąż akceptowany, uważany za metodę wychowawczą, naturalną reakcję, za porażkę, za siłę, za złe lub dobre wychowanie – tutaj rozbieżność poglądów jest znaczna. Nawet zwolennicy dzielą się na: można w gniewie, można ale tylko na spokojnie, może ale kobieta, można ale lekko, pasem od czasu do czasu, ojciec nie może bo ma za ciężką rękę, raz na rok, tylko w skrajnych przypadkach i inne takie zdania, wypowiedzi można by sobie tutaj przytaczać. I ja naprawdę, nie będę chciał tłumaczyć na przykład poglądów Marcina i usprawiedliwiać jego rękoczynów w stosunku do małych dzieci, bo to, że Marcin powie „jako ojciec miałem prawo dać w dupę”, nie znaczy, że ja tak uważam, a że on, a nawet jeśli uważałbym tak samo, to nie znaczy, że mam na to zapis prawny, zgodę sądu, czy prokuratora, czy Bóg wie kogo jeszcze. Takie rzeczy jak „miałem prawo” ludzie zazwyczaj określają według siebie, to oni są punktem odniesienia, a nie kodeks karny, cywilny, czy jakikolwiek inny. Dlatego nie chciałbym potem czytać komentarzy typu „pokaż mi cytat, zapis w konstytucji lub w prawie cywilnym, że on naprawdę miał takie prawo”, ale można odnieść taki komentarz do Marcina „Ciekawe skąd on wytrzasnął takie prawo i czy ma na to zapis w kodeksie lub konstytucji”.

Myślę, że czytelnicy muszą odłączyć bohaterów od autora. Piszę ja, ale wypowiadają się oni – fikcyjny choć ludzcy bohaterowie. Opowiadanie zawiera ich poglądy, ich prawa i ich obowiązki, oraz to jak zaopatrują się na różne tematy, jak radzą sobie z życiem, co akceptują, a co potępiają. Opowiadanie zawiera ich punkt myślenia, a nie mój. Oni sami siebie bronią, sami siebie tłumaczą i ja nie muszę szukać poparcia w argumentach na ich sposób myślenia, mówienia i zachowania. Są jacy są, tacy mają być i nigdy nie mieli być lepsi. Oczywiście bardzo dobrze, że piszecie jak ich widzicie, bo przyjemnie mi się czyta taką odmienność – paletę barw, tyle że złożoną z poglądów na tematy poruszone w opowiadaniu. Jednak to czy rozumiecie danego bohatera, czy też nie... no cóż, nie jest to błędem – jedni zrozumieją, inni nie, jedni poprą, inni zganią (tak jak z tą matką co dała katować własne dzieci – jedni znajdą na to usprawiedliwienie, inni nie, a jeszcze inni nawet podanego na tacy usprawiedliwienia nie zaakceptują, bo dla nich takiego czynu nie da się usprawiedliwić niczym i już). Mamy prawo do różnicy w poglądach i do własnego zdania, ale ciągle pamiętajmy, że bohater = autor – to mylne pojęcie, bo bohater nie jest odzwierciedleniem autora, nie ma jego zachowań, jego myśli, ani nie podziela jego poglądów.

Tak naprawdę na tapetę wziąłem Szymka, potem trochę Marcina, ale to się tyczy również Anki. Dla jednych jej wyniosłość i patrzenie z góry jest karygodne, ale zrozumiałe, a inni uważają, że zachowuje się niedorzecznie, bo każdy zasługuje na szansę, nawet taki Marcin. Z kolei Natalia dla jednych z was jest puszczalska, dla innych tylko rozrywkowa i wolna, a jeszcze inni nie umieją zrozumieć dlaczego dziewica oddała się akurat takiemu Marcinowi i to jeszcze na pierwszym spotkaniu. Nie oczekujcie, że ja wam wytłumaczę podejście Anki i Natalii w taki sposób, że każdy nagle je zrozumie i zacznie choćby w minimalnym stopniu popierać, bo to nie o to chodzi byście na siłę coś rozumieli, bo to, że czegoś nie rozumiecie w tym przypadku wcale nie znaczy, że jesteście ograniczeni czy głupi. Po prostu Otchłań szarości, to opowiadanie, które ocenia się nie tylko wiedzą, ale także, a może właśnie przede wszystkim doświadczeniem, bo to z przeżyć czytelników wynikają ich poglądy na tematy w opowiadaniu zawarte. To czy ktoś się zgadza na klapsa czy też nie, czy dla niego jest metodą wychowawczą czy porażką, czy jest prawem rodzica czy bezprawiem podyktowanym przez państwo – tutaj zawsze będzie panowała rozbieżność poglądów, a one będą wynikać z tego jakimi prywatnie jesteśmy ludźmi, z tego co przeżyliśmy, ile widzieliśmy na własne oczy.

Oczywiście nie mam nic do tego, że ktoś mi wytknie, że coś niejasno napisałem, gdzieś popełniłem błąd, i inne takie (jeśli uczni to kulturalnie i nie prześmiewczo), ale już komentarz typu „to co piszesz jest obrzydliwe” jest bardzo nie na miejscu, no bo co ja ma na to odpowiedzieć? Super, ale nigdy nie miało być tanim, nudnym, słodkim romansem pachnącym fiołkami? To zawsze miało być obrzydliwe, kontrowersyjne, bolesne i na swój sposób też bardzo życiowe? Pamiętajcie, że komentując Otchłań szarości, komentujecie głównie bohaterów, ich zachowania, ich poglądy i ich relację między sobą. Macie prawo do swojego zdania, macie prawo myśleć odmiennie niż większość, ale też macie prawo podążać za tłumem, a nawet być poprawnymi politycznie. Tutaj króluje wasze prawo własnej opinii na tematy, o których zazwyczaj się nie mówi, bo zwyczajnie nabiera się wodę w usta i udaje, że problemu nie ma. Macie też prawo do anonimowości, więc jeśli ktoś się wstydzi bycia szczerym z nicku, to zawsze może to uczynić anonimowo. Może też się wywiązać jakaś zażarta dyskusja, a nawet kłótnia, bo nie oszukujmy się, przy nawet temacie głupiego klapsa można sobie skoczyć do oczu, bo ktoś bardzo broni praw dziecka, a ktoś inny broni prawa rodzica i podaje przykład, że on sam dostał od czasu do czasu i jakoś żyje, i urazu na psychice nie ma, na swoje życie też się w dzieciństwie nie miał ochoty targnąć. Takich tematów kontrowersyjnych, gdzie o kłótnie jest o krok w Otchłani szarości jest znacznie więcej – przemoc domowa, kara śmierci, oko za oko, seks podczas miesiączki, analny czy taki bez okazania szacunku, związek z dużą różnicą wieku, poglądy na bezrobocie i zasiłki, a nawet słynny ostatnio temat zwany „500 zł na drugie i kolejne dziecko”. Dlatego dyskutując podawajmy argumenty, ale jeśli ktoś ich nie uznaje, to mu ich nie wciskajmy na siłę, bo to że coś dla nas jest argumentem, dla innego nim być nie musi, może być zwykłym banialukiem. Mamy prawo rozmawiać, gdybać, argumentować, ale pamiętajmy, że każdy ma prawo do własnego zdania i własnej opinii i nie wolno jej wyśmiewać, choć można potępiać, byle nie za ostro i nie sprzeczać się na siłę.

Przykład dyskusji jakie dopuszczam:

– Moim zdaniem bezrobotnym powinno się odciąć zasiłki, nie pracujesz, nie jesz.

– A moim zdaniem takim ludziom trzeba pomagać, bo w Polsce nie ma pracy.

– Nie przekonuje mnie argumentacja, że nie ma pracy, jak ktoś chce to zawsze coś znajdzie, choćby na czarną i za najniższą krajową, albo jeszcze niższą.

– Czyli ma się dać wykorzystywać?

– A co? Lepiej jak wykorzystuje nas, byśmy go utrzymywali z naszych podatków? Ja nie chce być niewolnikiem i tyrać na pana co narobi dzieci i całe dnie siedzi przed telewizorkiem, jeszcze z piwkiem w jednej ręce i papieroskiem w drugiej. Nie chcę też harować na leni i darmozjadów, bo to co państwo zabiera mnie na nich, wolałbym przeznaczyć na przykład na lepsze buty dla własnego dziecka, w końcu to moje pieniądze, ja je zarobiłem, chcę z nimi zrobić co będę chciał, a nie mieć mus utrzymywania takich ludzi.

I przykład dyskusji jakich nie dopuszczam:

– Moim zdaniem dobrze zrobił, klaps to nie przemoc.

– W prawie jest to karalne.

– A co mnie prawo obchodzi, to moje dziecko, jeśli uznam, że mam prawo do klapsa, to mam.

– Jesteś pojebany powinni ci dziecko zabrać, powinno się to teraz zgłosić.

Jak widzicie i w jednej, i w drugiej dyskusji ci co się wypowiadali się z sobą nie zgadzali. W tej pierwszej jednak była zachowana jakaś kultura i można było ją ciągnąć i ciągnąć, gdyby ktoś miał ochotę, lub zakończyć, bo strony były tak silnie trzymające się swojego, że raczej by się nie spotkały nigdzie pośrodku. Natomiast w tej drugiej, no cóż, ja rozumiem obronę praw dziecka, ale też nie umiałbym poprzeć poglądu „kocham nie biję”, bo co to znaczy? Że matce która urodziła, wykarmiła, wychowała, pomogła na studiach i teraz bawi wnuka, miałbym zarzucić, że nie kochała swojego syna, czy też córki bo dała w tyłek dwa czy trzy szybkie raz do roku? Nie śmiałbym tego zrobić. Ja bym nie śmiał. Mógłbym napisać, że się z tym nie zgadzam, że wielokrotnie pewnie mogła się powstrzymać i postąpić inaczej, ale nie zarzuciłbym komuś, że nie kochał bo posunął się do rękoczynów, nie obrażałbym też takiej matki, że jest pojebana, ani bym jej nie groził, że gdzieś ją zgłoszę, więc broniąc swojego zdania, starajmy się, to robić z wyczuciem. Ja wiem, że nie zawsze się da, że emocje często ponoszą, jest takie wrzenie krwi, i tak dalej, ale chociaż się starajmy. Nie chodzi o to, by akceptować zdanie każdego, ale by tolerować różnorodność i odmienność poglądów, bo nasze punkty widzenia zależą od punktu siedzenia i tego cośmy... co każdy z nas przeżył, może się więc zdarzyć tak, że będziemy jak aksjologiczne bieguny i ja osobiście nie widzę w tym niczego złego, bo gdyby wszyscy byli tacy sami i w każdej kwestii mieli podobne zdanie, to świat byłby wtedy cholernie nudny.